کشت سلول دیگر فقط یک تکنیک آزمایشگاهی ساده نیست؛ امروز به ابزاری قدرتمند در خدمت درمان، تولید دارو، و مهندسی بافت تبدیل شده است. اگر تا بهحال فکر میکردید ورود به دنیای کشت سلولی نیاز به تجهیزات پیچیده و دانش پیشرفته دارد، این مقاله نگاهتان را تغییر خواهد داد! ما در این راهنمای کامل، مفاهیم اصلی، مراحل کشت سلول را به زبان ساده ولی دقیق بررسی میکنیم تا مسیر یادگیری برای شما هموار شود. با ما همراه باشید تا 7 مورد از اصول این مهارت ارزشمند را از پایه یاد بگیرید و با نکاتی آشنا شوید که در منابع معمولی کمتر به آنها اشاره شده است.
فهرست مطالب
1. آمادهسازی فضای استریل و تجهیزات مورد نیاز
اولین قدم در کشت سلول، فراهم کردن محیط کاملاً استریل است. تمام تجهیزات مانند هود لامینار، انکوباتور، پتری دیش، پیپت و فلاسک باید با دقت ضدعفونی شوند. استفاده از الکل 70٪، UV و محلولهای ضدعفونیکننده رایج و ضروری است. رعایت اصول استریل از آلودگی کشت سلولی جلوگیری کرده و اعتبار نتایج را تضمین میکند.
2. انتخاب و آمادهسازی محیط کشت
محیط کشت مناسب پایهی موفقیت در کشت سلول است. بسته به نوع سلول (چسبنده یا سوسپانسیون)، محیطهایی مانند DMEM، RPMI یا F12 انتخاب میشود. این محیطها معمولاً حاوی سرم گاوی (FBS)، آنتیبیوتیک و بافر pH هستند. دمای محیط نیز معمولاً در 37 درجه سانتیگراد تنظیم میشود تا شرایط فیزیولوژیک بدن انسان شبیهسازی شود.
3. برداشت و انتقال سلول
سلولها ممکن است از ردههای سلولی آماده، یا از بافت زنده استخراج شوند. در هر دو صورت، مراحل برداشت باید با دقت و بهصورت استریل انجام شود. برای سلولهای چسبنده، از تریپسین جهت جداسازی استفاده میشود. سپس سلولها به فلاسک یا پلیت منتقل شده و در محیط کشت قرار میگیرند. تمام مراحل باید با دقت و رعایت تمامی نکات استریلیزاسیون انجام گیرد.
4. انکوباسیون و نگهداری
پس از انتقال، سلولها در انکوباتور با دمای 37 درجه، 5٪ CO₂ و رطوبت مناسب قرار داده میشوند. این شرایط برای تکثیر سلولی و بقای آنها حیاتی است. بررسی روزانه رشد، مورفولوژی و آلودگی احتمالی نیز بخشی از فرآیند نگهداری است.
5. پاساژ سلولی (Subculture)
پس از رسیدن سلولها به تراکم مناسب (Confluency)، باید پاساژ شوند. این فرایند شامل برداشت سلولها با تریپسین و انتقال آنها به محیط کشت جدید برای ادامه رشد است. پاساژ صحیح به حفظ سلامت و یکنواختی سلولها در طی کشت سلول کمک میکند.
6. بررسی و ارزیابی کیفیت کشت سلولی
در این مرحله، با استفاده از میکروسکوپ معکوس، مورفولوژی سلولها بررسی میشود. وجود آلودگی، تغییر رنگ محیط یا مرگ سلولی از نشانههای خطا در کشت سلول هستند. آزمایشهای تکمیلی مانند تست ویابیلتی (Trypan Blue) نیز کاربرد دارند.
7. فریز کردن و ذخیره سلول
برای نگهداری طولانیمدت، سلولها در محلول حاوی DMSO فریز شده و در تانک نیتروژن مایع ذخیره میشوند. این مرحله برای حفظ ردههای سلولی و استفاده در آینده بسیار مهم است.
جمع بندی
کشت سلول یکی از پایهایترین و در عین حال حساسترین روشهای آزمایشگاهی در علوم زیستی و پزشکی است. از آمادهسازی فضای استریل گرفته تا انتخاب محیط کشت، انکوباسیون و پاساژ سلولی، هر مرحله نیاز به دقت و رعایت اصول علمی دارد. آشنایی با این مراحل نهتنها به درک بهتر فرآیندهای زیستی کمک میکند، بلکه مسیر ورود به پژوهشهای تخصصیتری مانند تولید دارو، مطالعات سرطانی و مهندسی بافت را هموار میسازد.با رعایت اصول ذکر شده، میتوانید کشت سلول موفق، بدون آلودگی و قابل اعتماد داشته باشید و پایهای علمی برای پروژهها و تحقیقات آیندهتان بسازید.
