کشت سلول یکی از پایهایترین و در عین حال پیشرفتهترین روشها در علوم زیستی و پزشکی است. این تکنیک به دانشمندان امکان میدهد سلولها را خارج از بدن، در شرایط کنترلشده، نگهداری و تکثیر کنند. اما چرا کشت سلولی تا این حد اهمیت دارد؟ از تولید واکسنها و داروها گرفته تا بررسی رفتار سلولها در برابر بیماریها، کشت سلول نقش مهمی در پیشرفتهای علمی ایفا میکند. در این مقاله، با تعریف کشت سلول، روش انجام آن و کاربردهای گستردهاش در تحقیقات زیستی، دارویی و پزشکی آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
کشت سلول چیست؟
کشت سلول (Cell Culture) به مجموعهای از تکنیکها اطلاق میشود که در آن سلولهای زنده از یک ارگان یا بافت زنده استخراج شده و در شرایط in vitro، یعنی خارج از بدن موجود زنده، در محیطی مصنوعی و کاملاً کنترلشده نگهداری، تغذیه و تکثیر میشوند. این سلولها ممکن است از منشاء انسانی، حیوانی یا گیاهی باشند و برای ادامه حیات نیازمند محیط کشت خاصی هستند که شامل مواد مغذی، سرم، فاکتورهای رشد، نمکهای معدنی و گازهایی با غلظت دقیق (مانند CO₂) است.
برای دستیابی به نتایج دقیق، کشت سلولی باید در شرایط کاملاً استریل انجام شود تا از آلودگی میکروبی جلوگیری شود. دمای انکوباسیون (معمولاً ۳۷ درجه برای سلولهای انسانی)، رطوبت و pH نیز از جمله فاکتورهای کلیدی هستند که باید به دقت تنظیم شوند.
کشت سلولی به پژوهشگران این امکان را میدهد تا ویژگیهای زیستی، رفتاری، ژنتیکی و بیوشیمیایی سلولها را در غیاب متغیرهای سیستمیک بدن مطالعه کنند. این تکنیک به عنوان ابزاری حیاتی در مطالعات پایه، توسعه دارو، بررسی سمیت ترکیبات، مهندسی بافت، بیوتکنولوژی و پزشکی بازساختی شناخته میشود.
کاربردهای کشت سلول در علوم زیستی
1. تحقیقات زیستپزشکی
2.تولید واکسن و دارو
کشت سلول نقش حیاتی و غیرقابلانکاری در فرآیند تولید واکسنها و داروهای بیولوژیک ایفا میکند. بسیاری از واکسنهای امروزی، از جمله واکسن آنفلوآنزا، هپاتیت B و برخی واکسنهای کووید-۱۹، در محیطهای کشت سلولی تولید میشوند. در این روش، ویروسها یا عوامل بیماریزا درون سلولهای کشتشده تکثیر مییابند تا بتوان آنها را برای واکسیناسیون تضعیف یا غیر فعال کرد.
3.مهندسی بافت و پزشکی بازساختی
4.سمشناسی و غربالگری دارویی
5.مطالعه ژنتیک و بیان ژنها
جمع بندی
کشت سلول به عنوان یکی از پیشرفتهترین و پرکاربردترین تکنیکهای علوم زیستی، نقش بسیار مهمی در پیشرفت تحقیقات پزشکی و بیوتکنولوژی ایفا میکند. از مطالعات زیستپزشکی و تولید واکسن و دارو گرفته تا مهندسی بافت و پزشکی بازساختی، و همچنین سمشناسی و غربالگری دارویی و مطالعه ژنتیک و بیان ژنها، کاربردهای متنوع و گستردهای دارد که هر کدام به نوبه خود زمینهساز نوآوریهای مهم در حوزه سلامت و درمان هستند.

